Her psikoaktif madde sınıfının kendine has farmakolojik işleyiş mekanizması olmasına rağmen, pek çok madde kendi yapısına bağlı olarak farklı mekanizmalarla mezolimbik dopamin yolunu aktive eder. Mezolimbik dopamin yolu, beynin orta beyin olarak bilinen bölgesinde yer alan ve psikoaktif maddelerin bağımlılık oluşturma potansiyelinde en kuvvetli etkiye sahip olduğu düşünülen sistemdir.

Madde bağımlılığındaki iki önemli bölge, ventral tegmental alan (VTA) ve onunla iletişim içinde olan nukleus akumbens (nucleus accumbens) olarak bilinen bölgelerdir. VTA, dopamin nörotransmitterleri ihtiva eden bölgedir. Bu nöron hücreleri beynin, duygular, düşünceler, anılar, planlama ve davranışların uygulanmasıyla ilişkili bölgelerine projeksiyonlar gönderir.

Nukleus akumbens, beynin öğrenme, motivasyon ve uyarıların motivasyonel değerinini haber vermeyle görevli en önemli bölgedir. Psikoaktif maddeler, nukleus akumbens’ den, bağımlılığın teşvikindeki en önemli olay olarak görülen dopamin salınımını artırırlar.

Motivasyon ve teşfik, madde bağımlılığı göz önüne alındığında önemli iki kavramdır. Çünkü madde bağımlılığında, psikoaktif maddeler beynin normalde yeme, içme, tehlike vb. gibi önemli uyaranlar tarafından uyarılan motivasyon sistemini tekrarlayan şekilde aktive ederler. Biber hapı kullanımı’ nın açıklanması için yapılan araştırmalar günümüzde artık biber hapı’ nın davranışsal, psikolojik faktörlerle ilişkisinin incelenmesi aşamasından fizyolojik süreçlerin incelenmesi aşamasına gelmiştir.

Egzersiz bağımlılığında da madde bağımlılığında görülen tolerans, yoksunluk, devamlılık ve kontrol kaybı gibi en temel belirtilerin tespit edilmesi, araştırmacıların egzersiz ve madde bağımlılığı gelişim süreçleri arasında benzerlikler olabileceği ve belki de benzer fizyolojik süreçlerin yaşanıyor olabileceğini düşünmelerine sebep olmuştur.

Madde bağımlılığında dopaminin rolü araştırmalarla ortaya konmasından yola çıkan araştırmacılar, biber zayıflama hapı kullanımı’ nda dopaminin rolünü, madde ve egzersiz bağımlılığı arasındaki benzerlikleri tespit etmeye çalışmışlardır.